logo czasopisma

Artykuły

online-first

Inscenizacja przemocy w pornografii a zakres kryminalizacji art. 202 § 3 k.k.

DOI:
https://doi.org/10.36128/m4fk6115
Przesłane
2 listopada 2025
Opublikowane
19-12-2025

Abstrakt

W artykule podjęto problematykę kryminalizacji rozpowszechniania pornografii zawierających motywy przemocy w świetle art. 202 § 3 k.k. Refleksją objęto treści inscenizowane, w których uczestnicy dobrowolnie biorą udział w jej tworzeniu. Omówiono definicyjne i kulturowe trudności w wyznaczeniu granic pornografii. Zarazem przedstawiono argumenty mające uzasadniać różnicowanie na potrzeby prawa karnego rzeczywistej przemocy od jej kontrolowanej ekspresją artystycznej lub seksualnej. Zaproponowano również interpretacyjne zawężenie pola kryminalizacji wyznaczonej art. 202 § 3 k.k. Stosownie do niej pozostawienie poza tym obszarem rozpowszechniania treści inscenizowanych wymaga, aby: (1) przemoc była symulowana lub kontrolowana przez uczestników; którzy (2) wyrażają świadomą, dobrowolną zgodę na uczestnictwo; a same (3) treści kierowane mają być do zamkniętego i świadomego kręgu odbiorców. Takie nakreślenie granicy pomiędzy pornografią penalizowaną a dopuszczalną ma równolegle zapewnić ochronę godności i respektować prawo jednostki do samostanowienia w sferze seksualnej.

Bibliografia

  1. 1. Adamus, Rafał. „Prawo człowieka do poszanowania jego intymności a dostęp do legalnej pornografii – glosa do wyroku ETPC z 7.02.2022 r. Chocholáč v. Słowacja.” Palestra, nr 5 (2023): 127 – 139.
    Pokaż w Google Scholar
  2. 2. Andrejew, Igor. Ustawowe znamiona czynu. Typizacja i kwalifikacja przestępstw. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1978.
    Pokaż w Google Scholar
  3. 3. Andrejew, Igor, Witold Świda i Władysław Wolter. Kodeks karny z komentarzem. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1973.
    Pokaż w Google Scholar
  4. 4. Atkinson, Rowland, Thomas Rodgers. „Pleasure Zones and Murder Boxes: Online Pornography and Violent Video Games as Cultural Zones of Exception.” The British Journal of Criminology 56, nr 6 (2016): 1291 – 1307. Advance Access publication 27 October 2015: 1 – 17. https://doi.org/10.1093/BJC/AZV113
    Pokaż w Google Scholar
  5. 5. Bieczyński, Mateusz M. „Definicja pornografii w prawie karnym w świetle celu artystycznego jako przesłanki różnicującej ocenę sądową.” W Prawo wobec erotyki w sztuce oraz pornografii, red. Mateusz M. Bieczyński, Andrzej Jakubowski, 123 – 190. Poznań: Wydawnictwo Artystycznego Uniwersytetu w Poznaniu, Wydawnictwo Silvia Rerum, 2016.
    Pokaż w Google Scholar
  6. 6. Bielski, Marek. „Komentarz do art. 202.” W Kodeks karny. Część szczególna. Tom II. Komentarz do art. 117–211a, red. Włodzimierz Wróbel i Andrzej Zoll, 785 – 809. Warszawa: Wolters Kluwer, 2017.
    Pokaż w Google Scholar
  7. 7. Bochnia, Krzysztof. „Znaczenie klauzul generalnych w stosowaniu prawa krajowego i międzynarodowego.” W Klauzule generalne w prawie krajowym i obcym, red. Lidia Zacharko, 19 – 27. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016.
    Pokaż w Google Scholar
  8. 8. Budyn-Kulik, Magdalena. Aksjologiczne podstawy kryminalizacji w społeczeństwie ponowoczesnym. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2022.
    Pokaż w Google Scholar
  9. 9. Cieślak, Marian. Polskie prawo karne. Zarys systemowego ujęcia. Wydanie II, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994.
    Pokaż w Google Scholar
  10. 10. Collins, Rory. „Effects of Porn: A Critical Analysis.” 1890: A Journal of Undergraduate Research (2019): 28 – 40. https://philarchive.org/rec/COLEOP
    Pokaż w Google Scholar
  11. 11. Ćwiąkalski, Zbigniew. „Komentarz do art. 95a.” W Kodeks karny. Część ogólna. Komentarz. Tom I. Komentarz do art. 1-116 k.k., wyd. 3, red. A. Zoll, 1069 – 1073. Warszawa: Wolters Kluwer, 2007.
    Pokaż w Google Scholar
  12. 12. Demenko, Anna. „Zakaz wstępu do galerii? kilka refleksji nad art. 200 § 3 k.k.” W Współczesne oblicze prawa karnego, prawa wykroczeń, kryminologii i polityki kryminalnej. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Violetcie Konarskiej-Wrzosek, red. Janusz Bojarski, Natalia Daśko, Jerzy Lachowski, Tomasz Oczkowski, Agata Ziółkowska, 148 – 155.Warszawa: Wolters Kluwer, 2023.
    Pokaż w Google Scholar
  13. 13. Derek, Michał. Karnoprawne znacznie woli dzierżyciela dobra prawnego. Kraków: Krakowski Instytut Prawa Karnego Fundacja, 2021.
    Pokaż w Google Scholar
  14. 14. Derlatka, Marek. „Definicja pornografii a zasada nullum crimen sine lege.” Prokuratura i Prawo, nr 11 (2005): 147 – 150.
    Pokaż w Google Scholar
  15. 15. Długosz, Joanna. Ustawowa wyłączność i określoność w prawie karnym. Warszawa: C.H. Beck, 2016.
    Pokaż w Google Scholar
  16. 16. Dziedziak, Wojciech. „Przyrodzona godność człowieka Podstawą sprawiedliwości: Znaczenie oraz kilka racji uzasadniających.” Prawo i Więź 44, nr 1 (2023): 13 – 31.
    Pokaż w Google Scholar
  17. 17. Filar, Marian. „Komentarz do art. 202.” W Kodeks karny. Komentarz, wyd. 3, red. Marian Filar, 1016-1022. Warszawa: Lexis Nexis, 2012.
    Pokaż w Google Scholar
  18. 18. Filar, Marian. „Komentarz do art. 202 k.k.” W Kodeks karny. Komentarz, red. Oktawia Górniok, 608. Warszawa: LexisNexis, 2004.
    Pokaż w Google Scholar
  19. 19. Filar, Marian. Pornografia. Studium z dziedziny polityki kryminalnej. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1977.
    Pokaż w Google Scholar
  20. 20. Filar, Marian, „Pornografia”, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego, nr 8-9 (1993): 24.
    Pokaż w Google Scholar
  21. 21. Filar, Marian, Marcin Berent. „Komentarz do art. 202.” W Kodeks karny. Komentarz, wyd. V, red. Marian Filar, 1255 – 1264. Warszawa: Wolters Kluwer, 2016.
    Pokaż w Google Scholar
  22. 22. Franks, Mary Anne. „An-aesthetic Theory: Adorno, Sexuality, and Memory.” W Feminist Interpretations of Theodor Adorno, red. Renée Heberle, 193 – 215. Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press, 2006.
    Pokaż w Google Scholar
  23. 23. Gabriel, Karen. „Pornography and Liberation: Understanding Cultures of Violence.” Kairos: A Journal of Critical Symposium 2, nr 1 (2017): 109 – 120.
    Pokaż w Google Scholar
  24. 24. Galiński, Marcin. „Kilka uwag na temat przestępstwa publicznego prezentowania treści pornograficznych z art. 202 § 1 Kodeksu karnego.” Prawo w Działaniu, nr 57 (2024): 262 – 279.
    Pokaż w Google Scholar
  25. 25. Gardocki, Lech. „Pornografia. Próba nowego uregulowania.” Palestra, nr 11 (1993): 63 – 66.
    Pokaż w Google Scholar
  26. 26. George, Manju, Shreemit Maheshwari, Suhas Chandran i Rao T.S. Sathyanarayana. „Psychosocial Aspects of Pornography.” Journal of Psychosexual Health 1, nr 1 (2019): 44 – 47. https://doi.org/10.1177/2631831818821535
    Pokaż w Google Scholar
  27. 27. Gołda-Sobczak, Maria i Jacek Sobczak. „Sztuka – czy przekaz pornograficzny?” W Prawo wobec erotyki w sztuce oraz pornografii, red. Mateusz M. Bieczyński, Andrzej Jakubowski, 271 – 294. Poznań: Wydawnictwo Artystycznego Uniwersytetu w Poznaniu, Wydawnictwo Silvia Rerum, 2016.
    Pokaż w Google Scholar
  28. 28. Griffiths, Mark D. „Bizarre Sex.” New Turn Magazine, nr 3 (2013): 49 – 51.
    Pokaż w Google Scholar
  29. 29. Grudecki, Michał. Kontratypy pozaustawowe w polskim prawie karnym. Warszawa: C.H. Beck, 2021.
    Pokaż w Google Scholar
  30. 30. Grzybczyk, Katarzyna. Skradziona kultura. Jak Zachód wykorzystuje cudzą własność intelektualną. Warszawa: Wolters Kluwer, 2021.
    Pokaż w Google Scholar
  31. 31. Gubański, Krzysztof. „Ile feminizmu w pornografii? Filmowa pornografia feministyczna jako narzędzie subwersji.” W Ciało i ponowoczesność. W kręgu sztuki, red. Wanda Dittrich, MAriusz Hybiak, Mariusz Wirski, 241 – 252. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2017.
    Pokaż w Google Scholar
  32. 32. Hamilton, Vaughn, Ananta Soneji, Allison McDonald I Elissa M. Redmiles. „‘Nudes? Shouldn’t I Charge for These?’: Motivations of New Sexual Content Creators on OnlyFans.” Proceedings of the 2023 CHI Conference on Human Factors in Computing Systems ACM, art. 666 (2023): 1 – 14. https://dl.acm.org/doi/10.1145/3544548.3580730
    Pokaż w Google Scholar
  33. 33. Harrison, Marissa A. i Bradley E. Murphy. “Sexual fetishes: sensations, perceptions, and correlates.” Psychology & Sexuality, 13 (2021): 704 – 716. https://doi.org/10.1080/19419899.2021.1915368
    Pokaż w Google Scholar
  34. 34. Hypś, Sławomir. „Komentarz do art. 202.” W Kodeks karny. Komentarz, red. Alicja Grześkowiak, Krzysztof Wiak, teza 5, Legalis.Warszawa: C.H. Beck, 2012.
    Pokaż w Google Scholar
  35. 35. Imieliński, Kazimierz. Erotyzm. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970.
    Pokaż w Google Scholar
  36. 36. Kozłowska, Patrycja i Marzena Kucharska. „Prawnokarne aspekty pornografii.” Prokuratura i Prawo, nr 4 (1999): 25 – 41.
    Pokaż w Google Scholar
  37. 37. Krajewski, Radosław. „Prawnokarne aspekty praktyk sadomasochistycznych.” Przegląd Sądowy, nr 6 (2022): 22 – 34.
    Pokaż w Google Scholar
  38. 38. Lerman, Lisa G. „Violent Pornography: Degradation of Women versus Right of Free Speech.” New York University Review of Law & Social Change 8, nr 2 (1979): 181 – 185. https://scholarship.law.edu/scholar/627/
    Pokaż w Google Scholar
  39. 39. Lew-Starowicz, Zbigniew. Seksuologia sądowa. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2000.
    Pokaż w Google Scholar
  40. 40. Lipiński, Konrad. „Komentarz do art. 202.” W Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, red. Jacek Giezek, 665-676. Warszawa: Wolters Kluwer, 2021.
    Pokaż w Google Scholar
  41. 41. Lippmann, Marie, Natalie Lawlor i Christine E. Leistner. „Learning on OnlyFans: User Perspectives on Knowledge and Skills Acquired on the Platform.” Sexuality & Culture, nr 27 (2023): 1203 – 1223. https://doi.org/10.1007/s12119-022-10060-0
    Pokaż w Google Scholar
  42. 42. Marek, Andrzej. Kodeks karny. Komentarz, wyd. 3. Kraków: Wolters Kluwer, 2006.
    Pokaż w Google Scholar
  43. 43. Maroń, Grzegorz. „Penalizacja tzw. terapii konwersyjnej – uwagi krytyczne.” Prokuratura i Prawo, nr 7-8 (2023): 80 – 118.
    Pokaż w Google Scholar
  44. 44. Matczak, Marcin. Summa iniuria. O błędzie formalizmu w stosowaniu prawa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar, 2007.
    Pokaż w Google Scholar
  45. 45. Moorman, Jennifer. „’The Hardest of Hardcore’: Locating Feminist Possibilities in Women’s Extreme Pornography.” Signs: Journal of Women in Culture and Society 42, nr 3 (2017): 693 – 714. https://doi.org/10.1086/689636
    Pokaż w Google Scholar
  46. 46. Nałęcz, Bartłomiej. Karnoprawny kontratyp ryzyka sportowego. Gdańsk: Wydawnictwo Arche, 2025.
    Pokaż w Google Scholar
  47. 47. Newmahr, Staci. „Rethinking Kink: Sadomasochism as Serious Leisure.” Qualitative Sociology, nr 33 (2010): 313 – 331. https://doi.org/10.1007/S11133-010-9158-9
    Pokaż w Google Scholar
  48. 48. Oronowicz-Jaskowiak, Wojciech, Adam Siwiak, Krzysztof Róg i Agnieszka Oronowicz-Jaśkowiak. „Klasyfikacja dziewięciu typów materiałów pornograficznych za pomocą modelu sAI 0.3. Kontynuacja badań pilotażowych.” Psychiatria Polska 56, nr 4 (2022): 877 – 888. https://doi.org/10.12740/PP/138243
    Pokaż w Google Scholar
  49. 49. Peter, Jochen i Patti M. Valkenburg. „ The Use of Sexually Explicit Internet Material and Its Antecedents: A Longitudinal Comparison of Adolescents and Adults.” Arch Sex Behav, nr 40 (2011):1015 – 1025. https://doi.org/10.1007/s10508-010-9644-x
    Pokaż w Google Scholar
  50. 50. Pietryka, Artur. Ściganie przestępstwa zgwałcenia. Aspekty dogmatyczne i praktyczne. Warszawa: Wolters Kluwer, 2023.
    Pokaż w Google Scholar
  51. 51. Pohl, Łukasz. Prawo karne. Wykład części ogólnej. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
    Pokaż w Google Scholar
  52. 52. Privara, Michal, Petr Bob. „Pornography Consumption and Cognitive-Affective Distress.” The Journal of Nervous and Mental Disease 211, nr 8 (2023): 641 – 646. https://doi.org/10.1097/NMD.0000000000001669
    Pokaż w Google Scholar
  53. 53. Rodzynkiewicz, Mateusz. „Komentarz do art. 202.” W Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do art. 117-227 Kodeksu karnego, t. 2, red. Andrzej Zoll, 566-584. Kraków: Zakamycze, 1999.
    Pokaż w Google Scholar
  54. 54. Rosicki, Remigiusz. „Instrumentalisation and Objectification of Human Sexuality.” Środkowoeuropejskie Studia Polityczne, nr 1 (2013): 281 – 292.
    Pokaż w Google Scholar
  55. 55. Scott, David A. Pornografia. Jej wpływ na rodzinę, społeczeństwo, kulturę. Gdańsk: Human Life International Europa, 1995.
    Pokaż w Google Scholar
  56. 56. Siwicki, Maciej. Nielegalna i szkodliwa treść w Internecie. Aspekty prawnokarne. Warszawa: Wolters Kluwer, 2011.
    Pokaż w Google Scholar
  57. 57. Skorulska, Olga. „Komentarz do art. 36.” W Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy wobec kobiet i przemocy domowej. Komentarz, wyd. II, red. Ewa Bieńkowska, Lidia Mazowiecka, 355 – 360. Warszawa: Wolters Kluwer, 2024.
    Pokaż w Google Scholar
  58. 58. Sobczak, Jacek. „Sztuka a pornografia.” Santander Art and Culture Law Review 4, nr 1 (2018): 21 – 44. https://doi.org/10.4467/2450050XSNR.18.001.9762
    Pokaż w Google Scholar
  59. 59. Stelmach, Bogdan. „Psychiczno-moralne i społeczne skutki pornografii.” Teologia i Moralność 15, nr 1 (2020): 121 – 134. https://doi.org/10.14746/tim.2020.27.1.08
    Pokaż w Google Scholar
  60. 60. Striar, Sharna, Barbara Bartlik. „Stimulation of the Libido: The Use of Erotica in Sex Therapy.” Psychiatric Annals 29, nr 1 (1999): 60 – 62. https://doi.org/10.3928/0048-5713-19990101-13
    Pokaż w Google Scholar
  61. 61. Sunstein, Cass R. „Pornography and the First Amendment.” Duke Law Journal (1986): 589 – 627. https://scholarship.law.duke.edu/dlj/vol35/iss4/1
    Pokaż w Google Scholar
  62. 62. Suska, Marek. Korespondencja dyrektyw redagowania i interpretowania tekstu prawnego. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2023. https://doi.org/10.31261/PN.4160
    Pokaż w Google Scholar
  63. 63. Syska, Rafał. „Pornografia we współczesnym filmie autorskim.” Tematy z Szewskiej 16, nr 2 (2015): 80 – 91.
    Pokaż w Google Scholar
  64. 64. Szota, Paulina. „Prostytucja i jej nowe formy oraz zjawiska pokrewne a regulacje prawne.” Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica, nr 85 (2018): 47 – 61.
    Pokaż w Google Scholar
  65. 65. Vachev, Valeri. „Rozwój instytucji zgody dysponenta dobrem i jej miejsce w strukturze przestępstwa.” W Z zagadnień prawa karnego, red. Sławomir Żółtek, Internetowy Przegląd Prawniczy Towarzystwo Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, nr 1 (2015): 31 – 47.
    Pokaż w Google Scholar
  66. 66. Wala, Krzysztof. „Komentarz do art. 202.” W Kodeks karny. Komentarz, red. Jan Kulesza, 532 – 540. Warszawa: Wolters Kluwers, 2025.
    Pokaż w Google Scholar
  67. 67. Warylewski, Jarosław. „Komentarz do art. 202.” W Kodeks karny. Część szczególna. Tom I. Komentarz do artykułów 117-221, 3. wyd., red. Andrzej Wąsek, 950 – 980.Warszawa: C.H. Beck, 2006.
    Pokaż w Google Scholar
  68. 68. Warylewski, Jarosław. „Pornografia – próba definicji.” W Pornografia, red. Marek Mozgawa, 11 – 27. Warszawa: Wolters Kluwer, 2011.
    Pokaż w Google Scholar
  69. 69. Warylewski, Jarosław. Przestępstwa seksualne. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2001.
    Pokaż w Google Scholar
  70. 70. Wawrzecka, Justyna. „Zagadnienie przemocy na przykładzie wybranych orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach przeciwko Polsce.” Studia Prawnoustrojowe, nr 65 (2024): 597 – 613.
    Pokaż w Google Scholar
  71. 71. Wolska, Hanna. „Model jako forma poznania naukowego. Próba zdefiniowania.” Prawo i Więź 45, nr 2 (2023): 71 – 86. https://doi.org/10.36128/PRIW.VI45.492
    Pokaż w Google Scholar
  72. 72. Wolter, Władysław. Nauka o przestępstwie. Analiza prawnicza na podstawie przepisów części ogólnej kodeksu karnego z 1969 r. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe,1973.
    Pokaż w Google Scholar
  73. 73. Worona, Joanna. Cyberprzestrzeń a prawo międzynarodowe. Status quo i perspektywy. Warszawa: Wolters Kluwer, 2020.
    Pokaż w Google Scholar
  74. 74. Wronkowska, Sławomira, Maciej Zieliński. Problemy i zasady redagowania tekstów prawnych. Warszawa: Urząd Rady Ministrów, 1993.
    Pokaż w Google Scholar
  75. 75. Wuyts, Elise, Nele De Neef, Violette Coppens, Erik Fransen, Eline Schellens, Maarten Van Der Pol i Manuel Morrens. „Between Pleasure and Pain: A Pilot Study on the Biological Mechanisms Associated With BDSM Interactions in Dominants and Submissives.” The Journal of Sexual Medicine 17, nr 4 (2020): 784 – 792. https://doi.org/10.1016/j.jsxm.2020.01.001
    Pokaż w Google Scholar
  76. 76. Zając, Dominik. „Zgoda dzierżyciela dobra prawnego na zachowanie ryzykowne jako okoliczność wpływająca na zakres odpowiedzialności karnej.” Czasopismo Prawa karnego i Nauk Penalnych XXII, z. 2 (2018): 89-119.
    Pokaż w Google Scholar
  77. 77. Zakrzewski, Piotr. „Komentarz do art. 202.” W Kodeks karny. Komentarz, red. Jarosław Majewski, 1046 – 1052. Warszawa: Wolters Kluwer, 2024.
    Pokaż w Google Scholar
  78. 78. Zawłocki, Robert. „O metodzie interpretacji przepisów prawa karnego.” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, z. 4 (2004): 81 – 96. http://hdl.handle.net/10593/6753
    Pokaż w Google Scholar
  79. 79. Ziembiński, Zygmunt. Logika praktyczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995.
    Pokaż w Google Scholar
  80. 80. Zoll, Andrzej. „Godność człowieka jako źródło wolności i praw.” W Hominum causa omne ius constitutum est. Księga jubileuszowa ku czci Profesor Alicji Grześkowiak, red. Antoni Dębiński, Małgorzata Gałązka, Radosław D. Hałas, Krzysztof Wiak, 279 – 286. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2006.
    Pokaż w Google Scholar
  81. 81. Zoll, Andrzej. Okoliczności wyłączające bezprawność czynu. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1982.
    Pokaż w Google Scholar
  82. 82. Żarnowska-Grabarz, Paulina. „Pornografia w sztuce a odpowiedzialność karna artystów - uwagi na tle art. 202 k.k.” Palestra, nr 7-8 (2017): 62-69.
    Pokaż w Google Scholar
  83. 83. Żółtek, Sławomir. Znaczenie normatywne ustawowych znamion typu czynu zabronionego. Z zagadnień semantycznej strony zakazu karnego. Warszawa: Wolters Kluwer, 2017.
    Pokaż w Google Scholar

Downloads

Download data is not yet available.