Pasek boczny artykułu

Przesłane
21 maja 2020
Opublikowane
18 stycznia 2021
Pobieranie
PDF
Statystyczny
Read Counter : 271 Pobieranie : 384

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Pojęcia paradygmat oraz zmiana paradygmatu przynoszą istotną wartość dodaną w nauce prawa międzynarodowego. Nie muszą one przy tym być rozumiane jedynie, jako podstawowe, teoretyczne założenia tworzące zwartą doktrynę badawczą, ale również (jak w praktyce najczęściej  są stosowane) jako podstawowe założenia, typowe rozwiązania, czy standardowe mechanizmy charakterystyczne dla danego działu prawa międzynarodowego lub dla prawa międzynarodowego jako całości. Przyjęcie perspektywy zmiany paradygmatu pozwala dostrzec dynamikę przeobrażeń normatywnych i zidentyfikować ich charakter (co zostaje pokazane w kontekście przyjęcia Paktu Brianda-Kelloga).  


 


W artykule argumentuje się, że międzynarodowe prawo inwestycyjne podlega fundamentalnym przeobrażeniom o charakterze paradygmatycznym zarówno w aspekcie teoretycznych założeń (odejście od neoliberalnych wzorca na rzecz zrównoważonego rozwoju), jak i w aspekcie materialnym (standardy traktowania, procedury rozwiązywania sporów) oraz instytucjonalnym (nowe organy traktatowe wyposażone w kompetencję do interpretacji traktatu, System Sądu Inwestycyjnego, czy projekt Wielostronnego Trybunału Inwestycyjnego). Równocześnie ta kompleksowa reorientacja, a zwłaszcza moment czasowy jej nastąpienia z uwagi na specyfikę MPI nie jest łatwa do uchwycenia. Nie sposób bowiem równocześnie zmienić lub zakończyć obowiązywanie ponad 2500 traktatów.


 

Szczegóły artykułu

Referencje

  1. Alschner Wolfgang, „Correctness of Investment Awards: Why Wrong Decisions Don’t Die” The Law and Practice of International Courts and Tribunals, 18 (2019): 345-368.
  2. Alvarez Jose, The impact of international organizations on international law. Leiden-Boston: Brill-Nijhoff, 2017.
  3. Alvarez Jose, „Why Are We’re-Calibraintg’ Our Investmetn Treaties” World Arbitration&Mediation Review, nr 2 (2010): 143-161.
  4. Balcerzak Michał, Odpowiedzialność państwa-strony Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Studium prawnomiędzynarodowe. Toruń: Wydawnictwo TNOiK, 2013.
  5. Białocerkiewicz Jan, Prawo międzynarodowe publiczne. Toruń: Wydawnictwo TNOiK, 2007.
  6. Bierzanek Remigiusz, Janusz Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne. Warszawa: LexisNexis, 2002.
  7. Bjorklund Andrea K., Daniel Behn, Susan D. Franck, Chiara Giorgetti, Won Kidane, Arnaud de Nanteuil, Emilia Onyema, „The Diversity Deficit in International Investment Arbitration” Journal of World Investment & Trade, 21 (2020): 410-440.
  8. von Bogdandy Armin, Sergio Dellavalle, „Universalism Renewed: Habermas’ Theory of International Order in Light of Competing Paradigms” German Law Journal, nr 1 (2009): 5-30.
  9. von Bogdandy Armin, Sergio Dellavalle, „Parochialism, Cosmopolitanism, and the Paradigms of International Law”, [w:] Parochialism, Cosmopolitanism, and the Foundations of International Law, red. Mortimer. N. S. Sellers. 40-117. Cambridge: Cambridge University Press 2011.
  10. Bouffałł Bronisław, „Wyjęcie wojny z pod prawa w pakcie Kellogga” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, nr 4 (1930): 502-519.
  11. Bukowski Zbigniew, Zrównoważony rozwój w systemie prawa. Toruń: Wydawnictwo TNOiK, 2009.
  12. Cała-Wacinkiewicz Ewelina, Fragmentacja prawa międzynarodowego. Warszawa: C. H. Beck, 2018.
  13. Cassin Rene, „L’homme, sujet de droit international et la protection des droits de l’homme dans la societd universelle”, [w:] La technique et les principes du Droit public-Etudes en l’honneur de G. Scelle, t. I. 67-91. Paryż: Librairie générale de droit et de jurisprudence, 1950.
  14. Cebera Agata, „Analiza rozwoju teorii dotyczących rozgraniczenia prawa publicznego i prywatnego przy zastosowaniu paradygmatu Thomasa S. Kuhna” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego Seria Prawnicza, z. 87 (2015): 30-40.
  15. Paradigm shift in international economic law rule-making: TPP as a new model for trade agreements, red. Chaisse Julien, Henry Gao, Chang-fa Lo. Cham: Springer 2017.
  16. Charlesworth Hilary, „Universal Declaration of Human Rights (1948)”, [w:] Max Planck Encyclopedia of Public International Law, wydanie internetowe, § 1-2. Choudhury Barnali, „2015: The Year of Reorienting International Investment Law”, ASIL Insights, nr 3 (2015). https://www.asil.org/insights/volume/20/issue/3/2015-year-reorienting-international-investment-law.
  17. Chi Manjiao, Integrating Sustainable Development in International Investment Law: Normative Incompatibility, System Integration and Governance Implications. Abingdon: Routledge, 2018.
  18. Ciechanowicz-McLean Janina, Prawo i polityka ochrony środowiska. Warszawa: Wolters Kluwer, 2009.
  19. Crawford James, Brownlie’s Principles of Public International Law. Oxford: Oxford University Press, 2019.
  20. Cybichowski Zygmunt, Międzynarodowe prawo wojenne. Lwów: Gubrynowicz i syn, 1914.
  21. Czapliński Władysław, Odpowiedzialność za naruszenia prawa międzynarodowego w związku z konfliktem zbrojnym. Warszawa: Wydawnictwo Scholar, 2009.
  22. Czapliński Władysław, „Reforma ONZ – zasady użycia siły w stosunkach międzynarodowych”, [w:] Organizacja Narodów Zjednoczonych – Bilans i Perspektywy, red. Janusz Symonides. 672-688. Warszawa, Scholar 2006.
  23. Dembiński Henryk, Wojna jako narzędzie prawa i przewrotu. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1936.
  24. Donde Rahul, Julien Chaisse, „The Future of Investor-State Arbitration: Revising the Rules?”, [w:] Asia’s Changing International Investment Regime, red. Julien Chaisse, Tomoko Ishikawa, Sufian Jusoh. 209-228. Cham: Springer, 2017.
  25. Dolzer Rudolf, Christoph Schreuer, Principles of International Investment Law. Oxford: Oxford University Press, 2008.
  26. Dunn Malcolm H., Joseph P. Ganahl, „Development Economics and Transformation Studies”, [w:] The Handbook of Political, Social, and Economic Transformation, red. Wolfgang Merkel, Raj Kollmorgen, Hans-Jürgen Wagener. 106-113. Oxford: Oxford University Press, 2019.
  27. Fitzmaurice Malgosia, „Dynamic (evolutive) interpretation of treaties, Part I”, The Hague Yearbook of International Law, 21 (2008): 101-153.
  28. Gáspár-Szilágyi Szilard, „Binding Committee Interpretations in the EU’s New Free Trade and Investment Agreements”, European Investment Law and Arbitration Review Online, nr 1 (2017): 90-133.
  29. Grzebyk Patrycja, Odpowiedzialność karna za zbrodnię agresji. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2010.
  30. Grzeszczak Robert, „Dobre rządy i kryzys Unii Europejskiej”, [w:] Prawo organizacji międzynarodowych wobec wyzwań współczesnego świata, red. Barbara Mikołajczyk, Justyna. Nowakowska-Małusecka. 633-655. Katowice: Uniwersytet Śląski, 2014.
  31. Hathaway Oona A., Scott J. Shapiro, „International law and its transformation through the outlawry of war” International Affairs, nr 1 (2019): 45-62.
  32. Hathaway Oona A., Scott J. Shapiro, The Internationalists and their plan to outlaw war. Londyn: Allen Lane, 2017.
  33. Hsieh Pasha L., „Reassessing the Trade-Development Nexus: The Paradigm Shift in Asia-Pacific Regionalism” Northwestern Journal of International Law & Business, nr 3 (2017): 321-370.
  34. Hindelang Steffen, Markus Krajewski, „Towards a More Comprehensive Approach in International Investment Law”, [w:] Shifting paradigms in international investment law: more balanced, less isolated, increasingly diversified, red. Steffen Hindelang, Markus Krajewski. 1-17. Oxford: Oxford University Press 2016.
  35. Jagielski Jacek, Piotr Gołaszewski, „Kryzys prawa administracyjnego a zmiana jego paradygmatu”, [w:] Kryzys prawa administracyjnego?, red. Dariusz Ryszard Kijowski, Patrycja Joanna. Suwaj, t. I. 27-44. Warszawa: Wolters Kluwer Polska, 2012.
  36. Jodkowski Kazimierz, „Paradygmat”, [w:] Filozofia a nauka. Zarys encyklopedyczny, red. Zdzisław Cackowski, Jerzy Kmita, Klemens; Szaniawski. 456-464. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, 1987.
  37. Klabbers Jan, „The EJIL Foreword: The Transformation of International Organizations Law”, European Journal of International, nr 1 (2015): 9-82.
  38. Koskenniemi Martti, „Hierarchy in International Law: A Sketch” European Journal of International Law, nr 4 (1997): 566-582.
  39. Koskenniemi Martti, From Apology To Utopia. The Structure of International Legal Argument Reissue with a new Epilogue. Cambridge: Cambridge University Press, 2005.
  40. Kowalski Michał, Prawo do samoobrony jako środek zwalczania terroryzmu międzynarodowego. Warszawa: Difin, 2013.
  41. Kuhn Thomas S., Struktura rewolucji naukowych, przeł. H. Ostromęcka. Warszawa: Fundacja Aletheia, 2001.
  42. Kułaga Łukasz, „Kodyfikacja i postępowy rozwój międzynarodowego prawa kosmicznego poprzez soft law” Ruch Prawniczy Ekonomiczny i Socjologiczny, nr 4 (2017): 163-175.
  43. Kułaga Łukasz, „W kierunku zmiany paradygmatu międzynarodowych porozumień inwestycyjnych” Forum Prawnicze, nr 5 (2016): 31-48.
  44. Kułaga Łukasz, „Unia Europejska a zmiana paradygmatu w międzynarodowym prawie inwestycyjnym” Europejski Przegląd Sądowy, nr 4 (2017): 4-8.
  45. Kułaga Łukasz, „Udział Polski w transformacji międzynarodowego prawa inwestycyjnego. Aspekty prawnomiędzynarodowe i konstytucyjne” Przegląd Sejmowy, nr 3 (2018): 103-122.
  46. Kułaga Łukasz, „Koncepcja wielostronnego trybunału inwestycyjnego – wyzwania i perspektywy” Przegląd Prawa Handlowego, nr 10 (2018): 23-27.
  47. Kułaga Łukasz, „A brave, new, international investment court in context. Towards a paradigm shift of the ISDS” Polish Yearbook of International Law, t. XXXVIII (2018): 115-140.
  48. Kułaga Łukasz, „Deklaracje interpretacyjne jako instrument transformacji międzynarodowego prawa inwestycyjnego. Ku ograniczeniu aktywizmu sędziowskiego” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, nr 3 (2019): 53-69.
  49. Kułaga Łukasz, „Prawo państwa do regulacji a międzynarodowe prawo inwestycyjne. W kierunku zmiany paradygmatu” Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego, t. XVII (2019): 11-32.
  50. Kułaga Łukasz, „ISDS During a Period of Transformation. Favoring Domestic Courts and Selective Judicialization in USMCA” Transnational Dispute Management, nr 3 (2020): 1-17.
  51. Kułaga Łukasz, „Implementing Achmea. The quest for fundamental change in international investment law” Polish Yearbook of International Law, XXXIX (2019): 227-250.
  52. Kułaga Łukasz „Obowiązek nieuznawania legalności następstw poważnych naruszeń prawa (prace Komisji Prawa Międzynarodowego oraz praktyka Narodów Zjednoczonych)” Państwo i Prawo, nr 7 (2017): 77-89.
  53. Kuźniar Roman, Porządek międzynarodowy: Perspektywa ontologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Scholar, 2019.
  54. Kwiecień Roman, Suwerenność państwa. Rekonstrukcja i znaczenie idei w prawie międzynarodowym. Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze, 2004.
  55. Kwiecień Roman, Od „wojny sprawiedliwej” do „wojny z terroryzmem” Siła zbrojna i reglamentacja jej używania (ius contra bellum). Warszawa: PISM, 2019.
  56. Lesaffer Randall, „Too Much History: From War as Sanction to the Sanctioning of War”, [w:] The Oxford Handbook of the Use of Force in International Law, red. Marc Weller. 35-55. Oxford: Oxford University Press, 2015.
  57. Lang Andrew, World Trade Law after Neoliberalism: Reimagining the Global Economic Order. Oxford: Oxford University Press, 2011.
  58. Langford Malcolm, Daniel Behn, Ole Kristian Fauchald, „Backlash and State Strategies in International Investment Law”, [w:] The Changing Practices of International Law, red. Tanja Aalberts, Thomas Gammeltoft-Hansen. 70-102. Cambridge: Cambridge University Press, 2018.
  59. Lauterpacht Hersch, The Function of Law in the International Community. Oxford: Oxford University Press, 2011.
  60. Lester Simon, „Rethinking the International Investment Law System” Journal of World Trade, nr 2 (2015): 211-222.
  61. Linderfalk Ulf, „Doing the right thing for the right reason: why dynamic or static approaches should be taken in the interpretation of treaties” International Community Law Review, nr 2 (2008): 109-141.
  62. Loptos Józef, Pakt Brianda – Kellogga. Stanowisko państw europejskich wobec zagadnienia rezygnacji z wojny napastniczej w stosunkach międzynarodowych. Kraków, Wydawnictwo Naukowe WSP, 1988.
  63. Marcinko Marcin, Normatywny paradygmat prowadzenia działań zbrojnych w niemiedzynarodowym konflikcie zbrojnym. Wrocław: Presscom, 2019.
  64. Martin Antoine, Bryan Mercurio, „Doha dead and buried in Nairobi: lessons for the WTO” Journal of International Trade Law and Policy, nr 1 (2017): 49-66.
  65. Mazurczak Witold, „Protokół w sprawie pokojowego regulowania sporów międzynarodowych” Dzieje Najnowsze, nr 3 (1975): 53-70.
  66. McDougal Myres S., „The HydrogenBomb Tests and the International Law of the Sea” American Journal of International Law, nr 3 (1955): 356-361.
  67. Melo Araujo, Billy A., The EU Deep Trade Agenda. Oxford: Oxford University Press, 2016.
  68. Merkel Wolfgang, Raj Kollmorgen, Hans-Jürgen Wagener, „Transformation and Transition Research: An Introduction”, [w:] The Handbook of Political, Social, and Economic Transformation, red. Wolfgang Merkel, Raj Kollmorgen, Hans-Jürgen Wagener. 1-13. Oxford: Oxford Universit Press, 2019.
  69. Mik Cezary, Fenomenologia regionalnej integracji państw. Studium prawa międzynarodowego, t. II, Regionalne organizacje integracyjne z perspektywy analitycznej prawa międzynarodowego. Warszawa: C.H. Beck, 2019.
  70. Miles Kate, The Origins of International Investment Law – Empire, Environment and the Safeguarding of Capital. Cambridge: Cambridge University Press 2013.
  71. Mossop Joanna, „Can we make the oceans greener? The successes and failures of UNCLOS as an environmental treaty” Victoria University of Wellington Law Review, nr 4 (2018): 573-594.
  72. Muszyński Mariusz, Państwo w prawie międzynarodowym. Bielsko-Biała: Wydawnictwo Sto, 2012.
  73. Niżnik Józef, „Idea paradygmatu w naukach społecznych” Człowiek i Światopogląd, nr 1 (1979): 143-150.
  74. Olmedo Javier G., „Recalibrating the international investment regime through narrowed jurisdiction” International and Comparative Law Quarterly, vol. 69 (2020): 301-334.
  75. Pantaleo Luca, „Investment Disputes under CETA: From Gold Standards to Best Practices?” European Business Law Review, nr 2 (2017): 163-184.
  76. Paulsson Jan, The Idea of Arbitration. Oxford University Press, Oxford 2014.
  77. Pauwelyn Joost, Ramses A. Wessel, Jan Wouters, „When Structures Become Shackles: Stagnation and Dynamics in International Lawmaking” The European Journal of International Law, nr 3 (2014): 733-763.
  78. Pauwelyn Joost, „At the Edge of Chaos? Foreign Investment Law as a Complex Adaptive System, How It Emerged and How It Can Be Reformed ICSID Review, nr 2 (2014): 372-418.
  79. Popper Karl, „Normal science and its dangers”, [w:] Criticisms and the growth of knowledge, red. Imre Lakatos, Alan Musgrave. 51-58. Cambridge: Cambridge University Press, 1995.
  80. Pyka Michał, „Inwestycja z art. 25 ust. 1 Konwencji waszyngtońskiej w świetle koncepcji paradygmatu naukowego” Kwartalnik ADR – Arbitraż i Mediacja, nr 1 (2013): 63-75.
  81. Reisman Michael, „International Lawmaking: A Process of Communication The Harold D. Lasswell Memorial Lecture” American Society of International Law Proceedings, vol. 75 (1981): 101-120.
  82. Roberts Anathea, „Clash of Paradigms: Actors and Analogies Shaping the Investment Treaty System” American Journal of International Law, nr 1 (2013): 45-94.
  83. Roberts Anathea, „Incremental, systemic, and paradigmatic reform of investor-state arbitration” American Journal of International Law, nr 3 (2018): 410-432.
  84. Romano Cesare P.R., „The shift from the consensual to the compulsory paradigm in international adjudication: elements for a theory of consent” International law and politics, vol. 39 (2007): 791-872.
  85. Sands Philippe, „Turtles and Torturers: The Transformation of International Law” New York University Journal of International Law and Politics, nr 2 (2001): 527-566.
  86. Sarkowicz Ryszard, „Uwagi o współczesnej interpretacji prawniczej”, [w:] Polska kultura prawna a proces integracji europejskiej, red. Sławomira Wronkowska. Strony. Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze 2005.
  87. Sauvant Karl P., „The state of the international investment law and policy regime” Columbia Perspectives on topical foreign direct investment issues, vol. 247 (2019): 1-3.
  88. Sauvant Karl P., „Reforming the International Investment Regime: Two Challenges”, [w:] Asia’s Changing International Investment Regime, red. Julien Chaisse, Tomoko Ishikawa, Sufian Jusoh. 41-46. Cham: Springer, 2017.
  89. Schacherer Stefanie, „The CETA Investment Chapter and Sustainable Development Interpretative Issues”, [w:] Foreign Investment Under the Comprehensive Economic and Trade Agreement (CETA), red. Makane Moïse Mbengue, Stefanie Schacherer. 207-238. Cham: Springer, 2019.
  90. Schneiderman David, Constitutionalizing Economic Globalization: Investment Rules and Democracy’s Promise. Cambridge: Cambridge University Press, 2008.
  91. Schreuer Christopher, „The Warning of the Sovereign State: Towards a New Paradigm for International Law” European Journal of International Law, nr 4 (1993): 447-47.
  92. Sharmin Tanjina, Application of Most-Favoured-Nation Clauses by InvestorState Arbitral Tribunals Implications for the Developing Countries. Singapore: Springer, 2020.
  93. Shaw Malcolm N., International Law, Cambridge: Cambridge University Press, 2009.
  94. Schill Stephan W., Heather L. Bray, „The Brave New (American) World of International Investment Law: Substantive Investment Protection Standards in Mega-Regionals”, [w:] Mega-Regional Trade Agreements, red. Thilo Rensmann. 123-154. Cham: Springer, 2017.
  95. Schill Stephan W., Christian J. Tams, Rainer Hofmann, „Friends or foes”, [w:] International Investment Law and Development – Bridging the Gap. 3-42. Cheltenham: Edward Elgar, 2015.
  96. Simma Bruno, Andreas L. Paulus, „The International Community: Facing the Challenge of Globalization” European Journal of International Law, vol. 9 (1998): 266-277.
  97. Simmons Beth, „Bargaining over BITS, Arbitrating Awards: The Regime for Protection and Promotion of International Investment” World Politics, vol. 66 (2014): 12-46.
  98. Sornarajah Muthucumaraswamy, „The clash of globalizations and the international law on foreign investment” Canadian Foreign Policy Journal nr 2 (2003): 1-20.
  99. Sornarajah Muthucumaraswamy, Resistance and Change in the International Law on Foreign Investment. Cambridge: Cambridge University Press, 2015.
  100. Świątkowski Marek, „CETA – rewolucja również w arbitrażu inwestycyjnym” Przegląd Prawa Handlowego, nr 1 (2017): 11-16.
  101. Titi Catharine, „International Investment Law and the European Union: Towards a New Generation of International Investment Agreements” European Journal of International Law, nr 3 (2015): 639-661.
  102. Trindade Cançado, „The Historical Recovery of the Human Person as Subject of the Law of Nations” Cambridge Journal of International and Comparative Law, nr 3 (2012): 8-59.
  103. Walczak Michał, „Teoria paradygmatu i jej zastosowanie w naukach prawnych” Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ Nauki Społeczne, nr 10 (2015): 68-79.
  104. Weßels Bernhard, „Value Change”, [w:] The Handbook of Political, Social, and Economic Transformation, red. Wolfgang Merkel, Raj Kollmorgen, Hans-Jürgen Wagener. 679-681. Oxford: Oxford University Press, 2019.
  105. Weiler Joseph H., „The Transformation of Europe” Yale Law Journal, nr 8 (1991): 2403-2483.
  106. Wróblewski Jerzy, „Paradygmat dogmatyki prawa a prawoznawstwo”, [w:] Szkice z teorii prawa i szczegółowych nauk prawnych, red. Sławomira Wronkowska, Maciej Zieliński. 39-55. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 1990.