logo czasopisma

Articles

No. 4 (47) (2023)

Illegality of Control Activities as a Prerequisite for Civil Liability

Submitted
16 April 2023
Published
14-02-2024

Abstract

The aim of this paper is to examine the concept of unlawfulness as the main premise of the tort liability of public authorities carrying out control activities. Therefore, the following considerations are intended to determine the relationship between the general provision of Art. 417 of the Civil Code and the seemingly more specific provisions of Art. 46 (1) and (2) of the Entrepreneurs' Act. The analysis carried out shows that the latter provisions refer only to the above-mentioned provision of the Civil Code. Subsequently, it is necessary to answer the question concerning the interpretation of the illegality in the light of Art. 417 of the Civil Code. According to the prevailing opinion, illegality should be understood only as a violation of positive law. It does not cover the violation of rules derived from other sources, such as the principles of social coexistence or good faith. As a result, the professional seems to enjoy a relatively narrow scope of protection against unlawful control activities. Therefore, the article argues for a greater emphasis on principles rather than focusing mainly on rules related to the activities in question. This perspective may have a positive effect on the protection of entrepreneurs within the current interpretation of the illegality under Art. 417 of the Civil Code.

References

  1. Adamczyk Monika, Niezgodność z prawem działania lub zaniechania organu władzy publicznej jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
    View in Google Scholar
  2. Bagińska Ewa, Odpowiedzialność odszkodowawcza za wykonywanie władzy publicznej. Warszawa: C. H. Beck, 2006.
    View in Google Scholar
  3. Bagińska Ewa, Kinga Bączyk-Rozwadowska, „Tradycyjne modele odpowiedzialności”, [w:] Odpowiedzialność prywatnoprawna, red. Ewa Bagińska, wyd. 11, t. V. System prawa medycznego. 4-61. Warszawa: C. H. Beck, 2021.
    View in Google Scholar
  4. Bagińska Ewa, Jerzy Parchomiuk, „Konstytucjonalizacja prawa podmiotowego do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej”, [w:] Odpowiedzialność odszkodowawcza w administracji, red. Roman Hauser, Andrzej Wróbel, Zygmunt Niewiadomski, wyd. 2, t. XII. 264-501. Warszawa: C. H. Beck, 2016.
    View in Google Scholar
  5. Bagińska Ewa, Jerzy Parchomiuk, „Przesłanki odpowiedzialności deliktowej za niezgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej”, [w:] Odpowiedzialność odszkodowawcza w administracji, red. Roman Hauser, Andrzej Wróbel, Zygmunt Niewiadomski, wyd. 2, t. XII. 264-501. Warszawa: C. H. Beck, 2016.
    View in Google Scholar
  6. Banasiński, Cezary, Monika Bychowska. „Kontrola przedsiębiorcy w świetle ustawy o swobodzie działalności gospodarczej” Przegląd Prawa Handlowego, nr 1 (2010): 48-58.
    View in Google Scholar
  7. Banaszczyk Zbigniew, „Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przy wykonywaniu władzy publicznej”, [w:] Prawo zobowiązań – część ogólna, red. Adam Olejniczak, wyd. 3, t. VI, System prawa prywatnego. Warszawa: C. H. Beck, 2018.
    View in Google Scholar
  8. Banaszczyk Zbigniew, Odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej. Warszawa: C. H. Beck, 2012.
    View in Google Scholar
  9. Bieniek Gerard, „Odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 grudnia 2001 r.” Przegląd Sądowy, nr 4 (2002): 3-25.
    View in Google Scholar
  10. Bieniek Gerard, Jacek Gudowski. „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Jacek Gudowski, wyd. 2, t. III. 631-711. Warszawa: Wolters Kluwer, 2018.
    View in Google Scholar
  11. Borowicz, Konrad, Maciej Kurzajewski. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej z komentarzem. Warszawa: Grupa Wydawnicza Infor, 2005.
    View in Google Scholar
  12. Bosek Leszek, „Art. 77”, [w:] Konstytucja RP, red. Marek Safjan, Leszek Bosek, t. I. 1725-1784. Warszawa: C. H. Beck, 2016.
    View in Google Scholar
  13. Bosek Leszek, „Odpowiedzialność odszkodowawcza państwa za zaniechanie ustawodawcze” Przegląd Sądowy, nr 11-12 (2004): 3-30.
    View in Google Scholar
  14. Chajda Michał, „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Mariusz Załucki, wyd. 3. 912-915. Warszawa: C. H. Beck, 2023.
    View in Google Scholar
  15. Długosz Tomasz, „Art. 46”, [w:] Prawo przedsiębiorców. Przepisy wprowadzające do Konstytucji Biznesu, red. Grzegorz Kozieł. 273-278. Warszawa: C. H. Beck, 2018.
    View in Google Scholar
  16. Dobaczewska Anna, „Zasady kształtowania relacji organów władzy publicznej z przedsiębiorcami”, [w:] Nowe prawo przedsiębiorców, red. Anna Dobaczewska, Andrzej Powałowski, Hanna Wolska. 53-73. Warszawa: C. H. Beck, 2018.
    View in Google Scholar
  17. Dziennis Paweł, Odpowiedzialność cywilna włazy publicznej. Warszawa: C. H. Beck, 2006.
    View in Google Scholar
  18. Florczak-Wątor Monika, „Art. 77”, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. Piotr Tuleja. 253–57. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
    View in Google Scholar
  19. Garlicki Leszek, Krzysztof Wojtyczek. „Art. 77”, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz., red. Leszek Garlicki i Marek Zubik, t. II. 828-873. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2016.
    View in Google Scholar
  20. Granecki Paweł, „Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2001 r.” Palestra, nr 2002 (2002): 215-226.
    View in Google Scholar
  21. Granecki Paweł, „Odpowiedzialność cywilna Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną działaniem swojego funkcjonariusza”. Palestra, nr 11–12 (2000): 16–29.
    View in Google Scholar
  22. Haczkowska Monika, Odpowiedzialność odszkodowawcza Państwa według Konstytucji RP. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2007.
    View in Google Scholar
  23. Hołda-Wydrzyńska Anna, „Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy”, [w:] Przedsiębiorca, red. Rafał Blicharz. 229–69. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2017.
    View in Google Scholar
  24. Hołda-Wydrzyńska Anna, „Ograniczenia kontroli działalności gospodarczej w świetle przepisów ustawy – Prawo przedsiębiorców”, [w:] Prawo przedsiębiorcy, red. Rafał Blicharz i Andrzej Powałowski. 119-165. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
    View in Google Scholar
  25. Jantowski Leszek, „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Małgorzata Balwicka-Szczyrba, Anna Sylwestrzak. 733-742. Warszawa: Wolters Kluwer, 2022.
    View in Google Scholar
  26. Karasek Iwona, „Odpowiedzialność Skarbu Państwa za funkcjonariuszy po wyroku TK z dnia 4 grudnia 2001 r., SKO 18/2000” Transformacje Prawa Prywatnego, nr 1-2 (2002): 93-112.
    View in Google Scholar
  27. Karaszewski Grzegorz, „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Jerzy Ciszewski, Piotr Nazaruk. 746-750. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
    View in Google Scholar
  28. Kępiński Marian, „O interpretacji art. 417 k.c. w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2001 r.”, [w:] Prawo prywatne czasu przemian. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Stanisławowi Sołtysińskiemu, red. Aurelia Nowicka, 161-172. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2005.
    View in Google Scholar
  29. Kępiński Marian Rafał Szczepaniak, „O bezpośrednim stosowaniu artykułu 77 ust. 1 Konstytucji” Państwo i Prawo, nr 3 (2000): 79-84.
    View in Google Scholar
  30. Kokocińska Katarzyna, „Gwarancyjny charakter zasad prawa – rozważania na tle ustawy – Prawo przedsiębiorców”, [w:] Prawo przedsiębiorcy, red. Rafał Blicharz, Andrzej Powałowski. 19-33. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
    View in Google Scholar
  31. Kondek Jędrzej Maksymilian, Bezprawność jako przesłanka odpowiedzialności odszkodowawczej. Warszawa: C. H. Beck, 2013.
    View in Google Scholar
  32. Koroluk Sławomir, „Art. 77”, [w:] Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, red. Andrzej Powałowski. 372-375. Warszawa: Wolters Kluwer, 2009.
    View in Google Scholar
  33. Kosikowski Cezary, „Czy w Polsce może być więcej wolności gospodarczej?”, [w:] Księga Jubileuszowa Prof. dr. hab. Stanisława Jędrzejewskiego, red. Wojciech Szwajdler, Tomasz Asman. 519-536. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, 2009.
    View in Google Scholar
  34. Kosikowski Cezary, „Organizacja i funkcjonowanie kontroli i nadzoru Państwa wobec gospodarki w świetle Konstytucji RP”, [w:] Zasady ustroju społecznego i gospodarczego w procesie stosowania Konstytucji, red. Cezary Kosikowski. 113-136. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2005.
    View in Google Scholar
  35. Kosikowski Cezary, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Warszawa: Lexis Nexis, 2013.
    View in Google Scholar
  36. Krasuski Andrzej, „Uprawnienia przedsiębiorcy podczas kontroli działalności gospodarczej – wybrane aspekty prawne”, [w:] Przedsiębiorcy i ich działalność, red. Andrzej Powałowski, Hanna Wolska. 183-201. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
    View in Google Scholar
  37. Kremis Józef, „Skutki prawne w zakresie odpowiedzialności odszkodowawczej państwa na tle wyroku Trybunału Konstytucyjnego” Państwo i Prawo, nr 6 (2002): 3-50.
    View in Google Scholar
  38. Krzal Karolina, „Art. 52”, [w:] Prawo przedsiębiorców. Komentarz, red. Aldona Pietrzak. 368-371. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
    View in Google Scholar
  39. Krzal Karolina, „Art. 59”, [w:] Prawo przedsiębiorców. Komentarz, red. Aldona Pietrzak. 421-439. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
    View in Google Scholar
  40. Kubas Andrzej, „Deliktowa odpowiedzialność odszkodowawcza Skarbu Państwa (wybrane zagadnienia)” Transformacje Prawa Prywatnego, nr 3 (2011): 57-68.
    View in Google Scholar
  41. Kuźmicka-Sulikowska Joanna, „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Edward Gniewek, Piotr Machnikowski, wyd. 10. 913-932. Warszawa: C. H. Beck, 2021.
    View in Google Scholar
  42. Kuźmicka-Sulikowska Joanna, Zasady odpowiedzialności deliktowej w świetle nowych tendencji w ustawodawstwie polskim. Warszawa: Wolters Kluwer, 2011.
    View in Google Scholar
  43. Lewaszkiewicz-Petrykowska Biruta, „Prawo do wynagrodzenia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie władzy publicznej”, [w:] Księga XX-lecia orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego. 503-523. Warszawa: Biuro Trybunału Konstytucyjnego, 2006.
    View in Google Scholar
  44. Lubeńczuk Grzegorz, Agnieszka Wołoszyn-Cichocka, „Art. 46”, [w:] Prawo przedsiębiorców. Komentarz, red. Marcin Zbyb, Grzegorz Lubeńczuk, Agnieszka Wołoszyn-Cichocka, 571-581. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
    View in Google Scholar
  45. Nowicki Henryk, „Kontrola przedsiębiorców”, [w:] Prawo przedsiębiorców, red. Bartosz Rakoczy. 217-231. Warszawa: Wolters Kluwer, 2020.
    View in Google Scholar
  46. Olejniczak Adam, „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Zobowiązania. Część ogólna, red. Andrzej Kidyba, wyd. 2, t. III. 428-436. Warszawa: Wolters Kluwer, 2014.
    View in Google Scholar
  47. Pawełczyk Mirosław, „Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy w świetle ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Zagadnienia ogólne”, [w:] Kontrola działalności gospodarczej, red. Mirosław Pawełczyk i Rafał Stankiewicz. 195-218. Warszawa: Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych, 2013.
    View in Google Scholar
  48. Pawełczyk Mirosław, Wojciech Ulanowski, „Odpowiedzialność odszkodowawcza z tytułu naruszenia przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w sprawie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy”, [w:] Kontrola działalności gospodarczej, red. Mirosław Pawełczyk i Rafał Stankiewicz. 241-262. Warszawa: Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych, 2013.
    View in Google Scholar
  49. Pietrzykowski Krzysztof, „Bezprawność jako przesłanka odpowiedzialności deliktowej a zasady współżycia społecznego i dobre obyczaje”, [w:] Odpowiedzialność cywilna. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Adama Szpunara. 167-179. Kraków: Zakamycze, 2004.
    View in Google Scholar
  50. Radwański Zbigniew, „Odpowiedzialność odszkodowawcza za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej w świetle projektowanej nowelizacji kodeksu cywilnego” Ruch Prawniczy, Ekonomicznych i Społeczny, nr 2 (2004): 7-24.
    View in Google Scholar
  51. Radwański Zbigniew, „Zmiany w KC dotyczące odpowiedzialności organów wykonujących władzę publiczną” Monitor Prawniczy, nr 21 (2004): 971-978.
    View in Google Scholar
  52. Safjan Marek, Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej (po 1 września 2004 roku). Warszawa: Lexis Nexis, 2004.
    View in Google Scholar
  53. Safjan Marek, „Odpowiedzialność państwa na podstawie art. 77 Konstytucji”, [w:] Odpowiedzialność władzy publicznej za wyrządzoną szkodę w świetle artykułu 77 ustęp 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, red. Mirosław Wyrzykowski. 7. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych, 2000.
    View in Google Scholar
  54. Safjan Marek, Krzysztof J. Matuszyk, Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej, wyd. 2. Warszawa: Lexis Nexis, 2009.
    View in Google Scholar
  55. Sieradzka Małgorzata, „Art. 77”, [w:] Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, 605-612. Warszawa: Wolters Kluwer, 2013.
    View in Google Scholar
  56. Sieradzka Małgorzata, „Art. 80b”, [w:] Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, 635-636. Warszawa: Wolters Kluwer, 2013.
    View in Google Scholar
  57. Skoczylas Józef Jan, „Odpowiedzialność Skarbu Państwa i innych podmiotów przy wykonywaniu władzy publicznej w noweli do kodeksu cywilnego” Przegląd Sądowy, nr 9 (2004): 21-41.
    View in Google Scholar
  58. Sobolewski Przemysław, „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Witold Borysiak, t. IIIa. 542-562. Warszawa: C. H. Beck, 2017.
    View in Google Scholar
  59. Stępniak Marcin, Piotr Tracz. „Art. 46”, [w:] Prawo przedsiębiorców. Komentarz, red. Aldona Pietrzak. 292-299. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
    View in Google Scholar
  60. Szafrański Dariusz, „Standardy kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy” Studia Iuridica, nr 53 (2011): 259-276.
    View in Google Scholar
  61. Szalewska Małgorzata, „Zasady ogólne prawa przedsiębiorców”, [w:] Prawo przedsiębiorców, red. Bartosz Rakoczy. 27-54. Warszawa: Wolters Kluwer, 2020.
    View in Google Scholar
  62. Szczepaniak Rafał, „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz do art. 353–626, red. Maciej Gutowski, wyd. 3, t. II. 600-671. Warszawa: C. H. Beck, 2022.
    View in Google Scholar
  63. Szczepaniak Rafał, Odpowiedzialność odszkodowawcza jednostek samorządu terytorialnego. Warszawa: Lexis Nexis, 2001.
    View in Google Scholar
  64. Świeca Jacek, Poradnik kontrolowanego przedsiębiorcy. Warszawa: Poltext, 2009.
    View in Google Scholar
  65. Waligórski Michał A., „Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy w świetle zmian wprowadzonych ustawą z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U z 2009 r. Nr 18, poz. 97)”, [w:] Księga Jubileuszowa Prof. dr. hab. Stanisława Jędrzejewskiego, red. Wojciech Szwajdler, Tomasz Asman. 519–536. Toruń: Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom Organizatora”, 2009.
    View in Google Scholar
  66. Wałachowska Monika, „Art. 417”, [w:] Kodeks cywilny. Komentarz, red. Magdalena Habdas, Mariusz Fras, t. III. 423-434. Warszawa: Wolters Kluwer, 2018.
    View in Google Scholar
  67. Wrześniewski Paweł, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza, 2010.
    View in Google Scholar
  68. Zalewski Dariusz, „Wszczęcie i zasady prowadzenia kontroli podatkowej po nowelizacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej”, [w:] Kontrola podatkowa przedsiębiorców, red. Andrzej Melezini, Dariusz Zalewski, wyd. 2. 54-142. Warszawa: Wolters Kluwer, 2012.
    View in Google Scholar
  69. Zieliński Maciej, Wykładnia prawa. Zasady – reguły – wskazówki. Warszawa: Wolters Kluwer, 2017.
    View in Google Scholar
  70. Ziembiński Zygmunt, Problemy podstawowe prawoznawstwa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1980.
    View in Google Scholar
  71. Ziółkowski Michał, Odpowiedzialność odszkodowawcza za niezgodne z prawem działanie władzy publicznej. Studium z prawa konstytucyjnego. Warszawa: Wolters Kluwer, 2021.
    View in Google Scholar
  72. Żywicka Agnieszka, „Art. 46”, [w:] Konstytucja biznesu. Komentarz, red. Marek Wierzbowski. 194-196. Warszawa: Wolters Kluwer, 2019.
    View in Google Scholar
  73. Żywicka Agnieszka, Leszek Bielecki. Załatwianie spraw przedsiębiorców przez administrację publiczną. Warszawa: Diffin, 2020.
    View in Google Scholar

Downloads

Download data is not yet available.