logo czasopisma

Articles

Vol. 53 No. 6 (2024): Law and Social Bonds nr 6 (53) 2024

The Principle of Freedom of Contract.The Approach to the Principle and its Location within the System of Polish Law in the 20th and 21st Centuries

Submitted
13 December 2024
Published
21-03-2025 — Updated on 30-03-2025
Versions

Abstract

The principle of freedom of contract is one of the guiding principles of modern contract law. It was reflected in different forms and to different extents in the laws of the partitioning powers, applicable in the Polish lands in the era of partitions. After Poland regaining independence, work began on the unification of legal systems, which was an extremely difficult task in terms of substantive law. The work on contract law and the accompanying debate could not ignore the fundamental principle of freedom of contract, which eventually resulted in developing an original solution. It was first captured in Article 55 of the Code of Obligations[1], and then restored, in slightly changed wording, in the Polish legal system in Article 3531 of the Civil Code[2]. Although the principle of freedom of contract was not formally enshrined in the regulations that were effective between 1965 and 1990, it was considered by scholars in the field to be still applicable to a limited extent. From current perspective, this regulation is worth looking at and assessing, especially in the context of its future application. This analysis leads to the conclusion that the existing regulation is generally sufficient and does not need to be amended at the current stage of development of civil law.

References

  1. Alexandrowicz Piotr, Kanonistyczne uzasadnienie swobody umów w zachodniej tradycji prawnej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2020.
    View in Google Scholar
  2. Bączyk Kinga, „Zasada swobody umów w prawie polskim” Studia Iuridica Toruniensia, Vol. II (2002): 35-64.
    View in Google Scholar
  3. Bereza Arkadiusz, Sąd Najwyższy w latach 1945–1962. Organizacja i działalność. Warszawa: C. H. Beck, 2012.
    View in Google Scholar
  4. Bieniak Michał, „Zasady: dobrej wiary i uczciwego obrotu oraz swobody umów w kodeksie zobowiązań oraz zasadach europejskiego prawa umów” Studia Prawnicze, vol. IV (2008): 51-58.
    View in Google Scholar
  5. Buczkowski Stefan, „Zasada wolności umów” Państwo i Prawo, vol. III (1961): 430-437.
    View in Google Scholar
  6. Buczkowski Stefan, Zygmunt Konrad Nowakowski, Prawo obrotu uspołecznionego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971.
    View in Google Scholar
  7. Całus Andrzej, „Podejście legislacyjne do instytucji ‘swoboda umów’ w prawie francuskim i niemieckim na tle zasad modelowych”, [in:] Ustawowe ograniczenia swobody umów. Zagadnienia wybrane, ed. Bogusława Gnela. 19-38, Warszawa: Wolters Kluwer, 2010.
    View in Google Scholar
  8. Czachórski Witold, Prawo zobowiązań w zarysie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1968.
    View in Google Scholar
  9. Czachórski Witold, „Z problematyki wykonania zobowiązań według projektu Kodeksu Cywilnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”, [in:] Materiały dyskusyjne do projektu kodeksu cywilnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Materiały sesji naukowej 8–10 grudnia 1954 r., ed. Jan Wasilkowski. 173-187. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1955.
    View in Google Scholar
  10. Czachórski Witold, Zarys prawa zobowiązań. Część ogólna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1962.
    View in Google Scholar
  11. Czachórski Witold, Zobowiązania. Zarys wykładu, 2nd ed. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1976.
    View in Google Scholar
  12. Dajczak Wojciech, Tomasz Giaro, Franciszek Longchamps de Bérier. Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, 3rd ed. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 2018.
    View in Google Scholar
  13. Domański Ludwik, Instytucje kodeksu zobowiązań. Komentarz teoretyczno-praktyczny. Część ogólna. Warszawa: Marjan Ginter-Księgarnia Wydawnictw Prawniczych, 1936.
    View in Google Scholar
  14. Dziadzio Andrzej, „Opinie profesorów i doktorów Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego jako źródło badań nad stosowaniem Kodeksu Napoleona w Wolnym Mieście Krakowie” Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, No. 3 (2020): 303-319. https://doi.org/10.4467/20844131KS.20.022.12519.
    View in Google Scholar
  15. Dziesięciolecie Polski Odrodzonej 1918–1928. Księga pamiątkowa, ed. Marjan Dąbrowski (Kraków-Warszawa: Ilustrowany Kuryer Codzienny, 1928).
    View in Google Scholar
  16. Gawlik Bogusław, „Pojęcie umowy nienazwanej” Studia Cywilistyczne, vol. XVIII (1971): 5-35.
    View in Google Scholar
  17. Górnicki Leonard, Prawo cywilne w pracach Komisji Kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919-1939. Wrocław: Kolonia Limited, 2000.
    View in Google Scholar
  18. Grodziski Stanisław, „Komisja Kodyfikacyjna Rzeczypospolitej Polskiej” Czasopismo Prawno-Historyczne, No. 1 (1981): 47-81.
    View in Google Scholar
  19. Grzybowski Stefan, System prawa cywilnego, część ogólna. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1974.
    View in Google Scholar
  20. Guść Janusz, „O właściwości (naturze) stosunku prawnego” Państwo i Prawo, Vol. IV (1997): 16-25.
    View in Google Scholar
  21. Gwiazdomorski Jan, „Czy art. 55 kod. zob. obowiązuje?” Nowe Prawo, No. 11 (1960): 1478-1485.
    View in Google Scholar
  22. Gwiazdomorski Jan, „Glosa do orzeczenia Sądu Najwyższego z 13.VI.1958 r., 4 CR 548/58” Nowe Prawo, No. 5 (1960): 707-715.
    View in Google Scholar
  23. Jodłowski Jerzy, „W sprawie mocy obowiązującej art. 55 k.z.” Nowe Prawo, No. 1 (1961): 76-82.
    View in Google Scholar
  24. Kaczorowska Bogna, „Rys historyczny kształtowania się swobody umów” Opolskie Studia Administracyjno-Prawne, Vol. VI (2009): 245-254.
    View in Google Scholar
  25. Kędzierski Tomasz, „Zarys ogólny obecnych tendencji w teorii umów” Głos Sądownictwa. Miesięcznik poświęcony zagadnieniom społeczno-prawnym i zawodowym, No. 12 (1937): 981-987.
    View in Google Scholar
  26. Kodeks cywilny. Komentarz, Vol. I, ed. Krzysztof Pietrzykowski. Warszawa: C. H. Beck, 2020.
    View in Google Scholar
  27. Kodeks cywilny. Komentarz, vol. II, ed. Maciej Gutowski. Warszawa: C. H. Beck, 2022.
    View in Google Scholar
  28. Kodeks cywilny. Komentarz, vol. II, Księga 3: Zobowiązania, ed. Jerzy Ignatowicz. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze, 1972.
    View in Google Scholar
  29. Kodex Napoleona. Z przypisami. Xiąg trzy. Warszawa: Drukarnia XX. Piarów, 1810.
    View in Google Scholar
  30. Koschembahr-Łyskowski Ignacy, Cele i zadania polityki społecznej. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka, 1927.
    View in Google Scholar
  31. Longchamps de Berier Roman, Zasada wolności umów w projektach polskiego prawa o zobowiązaniach. Lwów: Pierwsza Związkowa Drukarnia, 1930.
    View in Google Scholar
  32. Machnikowski Piotr, Swoboda umów według art. 3531kc. Konstrukcja prawna. Warszawa: C. H. Beck, 2005.
    View in Google Scholar
  33. Machnikowski Piotr, „Zasada swobody umów jako problem kodyfikacyjny”, [in:] Czterdzieści lat kodeksu cywilnego. Materiały z ogólnopolskiego zjazdu cywilistów w Rzeszowie (8–10 października 2004 r.), ed. Mieczysław Sawczuk. 211-234. Warszawa: Wolters Kluwer-Kantor Wydawniczy Zakamycze, 2006.
    View in Google Scholar
  34. Namitkiewicz Jan, Kodeks zobowiązań. Komentarz dla praktyki, Vol. I, Część ogólna: art. 1–293. Łódź: Wydawnictwo KOLUMNA, 1949.
    View in Google Scholar
  35. Ohanowicz Alfred, „Wolność umów w przyszłym polskim kodeksie cywilnym” Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, Vol. III (1926): 147-158.
    View in Google Scholar
  36. Płaza Stanisław, Historia prawa w Polsce na tle porównawczym. Część 3: Okres międzywojenny. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2001.
    View in Google Scholar
  37. Prawo cywilne – część ogólna, ed. Marek Safjan, 2nd ed. Warszawa: C. H. Beck, 2012.
    View in Google Scholar
  38. Prawo cywilne – część ogólna, ed. Zbigniew Radwański, Adam Olejniczak. Warszawa: C. H. Beck, 2019.
    View in Google Scholar
  39. Prawo cywilne Ziem Wschodnich, tom X, cz. I Zwodu praw rosyjskich. Tekst podług wydania urzędowego z roku 1914, z uwzględnieniem zmian wprowadzonych przez ustawodawcę polskiego, oraz ustawy związkowe, tudzież judykatura Sądu Najwyższego i b. Senatu Rosyjskieg, vol. I, transl. and edited Zygmunt Rymowicz, Witold Święcicki. Warszawa: Księgarnia F. Hoesicka, 1932.
    View in Google Scholar
  40. Prawo zobowiązań – część ogólna, ed. Konrad Osajda. Warszawa: C. H. Beck-Instytut Nauk Prawnych PAN, 2020.
    View in Google Scholar
  41. Prawo zobowiązań – część ogólna, ed. Zbigniew Radwański. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. 1981.
    View in Google Scholar
  42. Radwański Zbigniew, Teoria umów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977.
    View in Google Scholar
  43. Radwański Zbigniew, Adam Olejniczak. Zobowiązania. Część ogólna, 14th ed. Warszawa: C. H. Beck, 2020.
    View in Google Scholar
  44. Safjan Marek, „Zasada swobody umów (Uwagi wstępne na tle wykładni art. 3531 k.c.).” Państwo i Prawo, No. 4 (1993): 12-19.
    View in Google Scholar
  45. Skrodzka Marta Janina, Karol Skrodzki, „Źródła zasady swobody umów oraz wybrane aspekty jej granic – w świetle orzecznictwa” Białostockie Studia Prawnicze, Vol. III (2008): 87-98.
    View in Google Scholar
  46. Sośniak Mieczysław, „Zasada swobody umów w prawie obligacyjnym z perspektywy schyłku XX wieku” Studia Iuridica Silesiana, Vol. X (1985): 7-50.
    View in Google Scholar
  47. Sójka-Zielińska Katarzyna, Kodeks Napoleona. Historia i współczesność. Warszawa: LexisNexis, 2007.
    View in Google Scholar
  48. Sójka-Zielińska Katarzyna, Wielkie kodyfikacje cywilne XIX wieku. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 1973.
    View in Google Scholar
  49. Stawarska-Rippel Anna, „Kodeks zobowiązań w pierwszych latach Polski Ludowej” Kwartalnik Prawa Prywatnego, Vol. III (2004): 697-716.
    View in Google Scholar
  50. Stawarska-Rippel Anna, „O prawie sądowym Drugiej Rzeczypospolitej w początkach Polski Ludowej” Czasopismo Prawno-Historyczne, Vol. II (2003): 113-139.
    View in Google Scholar
  51. Stelmachowski Andrzej, Wstęp do teorii prawa cywilnego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1969.
    View in Google Scholar
  52. Szczygieł Marek, „Właściwość (natura) stosunku zobowiązaniowego jako ograniczenie zasady swobody umów” Palestra, No. 7-8 (1997): 17-23.
    View in Google Scholar
  53. Święcicka-Wystrychowska Paulina, „Kodeks Napoleona a prawo rzymskie” Kwartalnik Prawa Prywatnego, Vol. IV (2004): 1095-1132.
    View in Google Scholar
  54. Świrgoń-Skok Renata, „Kształtowanie się zasady swobody umów w prawie rzymskim”, [in:] Z badań nad prawem prywatnym. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kochowi, ed. Adam Olejniczak, Marcin Orlicki, Jakub Pokrzywniak. 551-563. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2017.
    View in Google Scholar
  55. Traple Elżbieta, „Ochrona słabszej strony umowy a kontrola treści umowy ze względu na przekroczenie granic swobody umów i sposób zawarcia umowy” Kwartalnik Prawa Prywatnego, Vol. II (1997): 227-248.
    View in Google Scholar
  56. Trzaskowski Roman, Granice swobody kształtowania treści i celu umów obligacyjnych – art. 3531 K.C. Kraków: Kantor Wydawniczy Zakamycze, 2005.
    View in Google Scholar
  57. Uruszczak Wacław, „Znaczenie średniowiecznej kanonistyki dla prawa zobowiązań”, [in:] Wacław Uruszczak, Opera historico-iuridica selecta. Prawo kanoniczne, nauka prawa, prawo wyznaniowe. 15-21. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2017.
    View in Google Scholar
  58. Wehberg Hans, „Pacta sunt servanda” The American Journal of International Law, No. 4 (1959): 775-786. Doi: https://doi.org/10.2307/2195750.
    View in Google Scholar
  59. Wolter Aleksander, „Czy art. 55 kod. zob. obowiązuje?” Nowe Prawo, No. 10 (1960): 1335-1339.
    View in Google Scholar
  60. Wołodkiewicz, Witold, Maria Zabłocka. Prawo rzymskie. Instytucje. Warszawa: C. H. Beck, 1996.
    View in Google Scholar
  61. Żuławska Czesława, „Wokół zasady wolności umów (art. 3531 k.c. i wykładnia zwyczaju)” Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo, No. 238 (1994): 173-186.
    View in Google Scholar

Downloads

Download data is not yet available.