Treść głównego artykułu
Abstrakt
Artykuł sygnalizuje problematykę seksualnych i emocjonalnych relacji człowieka z robotem humanoidalnym – zjawiska, które zapowiada niewątpliwie imponujący postęp technologiczny, lecz wzbudza przy tym szereg wątpliwości, zważywszy na skalę powiązanych z nim zagrożeń. Jako, że zagadnienie dotychczas stanowi przedmiot zainteresowania badaczy w głównej mierze zagranicznych, za istotne uznano zaprezentowanie również polskiej perspektywy prawnej. W pierwszej kolejności przestawiono uwagi, które docelowo wyjaśniają przyjęte stanowisko – broniące tradycyjnego modelu rodziny (małżeństwa). Następnie przybliżono genezę i charakterystykę związków ludzko-robotycznych, co w założeniu autora ma na celu obronę zasadności badań w obszarze uchodzącym aktualnie za futurystyczny. Dalsze części obejmują sformułowanie potencjalnych problemów prawnych oraz podjęcie próby rozważań wobec ewentualnych perspektyw prawodawcy w przyszłości. Finalnie, podkreślono argumenty przemawiające za słusznością traktowania obcowania człowieka z humanoidem zdecydowanie krytycznie, a tym samym niebagatelizowania ryzyk, które mogą nastąpić w wyniku wdrożenia rewolucyjnych postulatów o podmiotowości robotów, legalności usług seksualnych czy nawet małżeństw z ich udziałem.
The article indicates the issues of sexual and emotional human relations with a humanoid robot - a phenomenon that heralds undoubtedly impressive technological progress, but raises a number of doubts, considering the scale of the risks associated with it. As the issue has so far been of interest to mainly foreign researchers, it was also considered important to present the Polish legal perspective. First, comments were made that ultimately explain the adopted position - defending the traditional model of the family (marriage). Then, the genesis and characteristics of human-robotic relationships were presented, which, according to the author's assumption, is to defend the legitimacy of research in the area that is currently considered futuristic. Further parts include the formulation of potential legal problems and an attempt to consider the possible future prospects of the legislator. Finally, the arguments for the rightness of treating human intercourse with humanoid definitely critically, and thus not underestimating the risks that may occur as a result of the implementation of revolutionary demands on the subjectivity of robots, the legality of sexual services or even marriages with their participation, were emphasized.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Referencje
- Achenbach Joel, Programmed for Love. washingtonpost.com.
- Amuda Yusuff Jelili, Ismaila B. Tijani, „Ethical and Legal Implications of Sex Robot: An Islamic Perspective” OIDA International Journal of Sustainable Development, nr 6 (2012): 19-28. ssrn.com.
- Bali Teenager Passes Out Marrying Cow He Had Sex With. jakartaglobe.id.
- Bendel Oliver, „Sex Robots from the Perspective of Machine Ethics”, [w:] Love and Sex with Robots, red. Adrian David Cheok, Kate Devlin, David Levy. 17-26. London: Springer, 2017.
- British Woman Marries Dolphin. foxnews.com.
- Campbell Murray, A. Joseph Hoane Jr., Feng-hsiung Hsu, „Deep Blue” Artificial Intelligence, nr 1-2 (2002): 57-83.
- Choi Charles Q., Sex and marriage with robots? It could happen. nbcnews.com.
- Coopersmith Jonathan, „Pornography, videotape, and the Internet” IEEE Technology and Society Magazine, nr 1 (2000): 27-34.
- Delsol Chantal, Kamienie węgielne. Na czym nam zależy?, przeł. Małgorzata Kowalska. Kraków: Znak, 2018.
- Europe’s First Sex Doll Brothel. vice.com.
- Gardocki Lech, Prawo karne. Warszawa: C. H. Beck, 2021.
- Garlicki Lech, „art. 18.”, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. I, wyd. 2, red. Marek Zubik. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2016, LEX/el.
- Garlicki Lech, „Prawo karne jako ultima ratio. Zasada i praktyka jej stosowania”, [w:] Prawo wobec problemów społecznych. Księga Jubileuszowa profesor Eleonory Zielińskiej, red. Barbara Namysłowska-Gabrysiak, Katarzyna Syroka-Marczewska, Anna Walczak-Żochowska. 81-88. Warszawa: C. H. Beck, 2016.
- George Robert Peter, Zderzenie ortodoksji. Kryzys prawa, religii i moralności, przeł. Michał J. Czarnecki. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, 2019.
- German man 'marries' his dying cat. news.bbc.com.uk.
- Girgis Sherif, Ryan Timothy Anderson, Robert Peter George. Czym jest małżeństwo? W obronie związku mężczyzny i kobiety, przeł. Michał Filipczuk. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, 2019.
- Girl weds dog to break 'evil spell’. news.bbc.co.uk.
- Goldfeder Mark, Yosef Razin, „Robotic Marriage and the Law” Journal of Law and Social Deviance, nr 10 (2015): 137-176. heinonline.org.
- Gołaczyński Jacek, Prawo prywatne międzynarodowe. Warszawa: C. H. Beck, 2017.
- Hall Lynne, „Sex with Robots for Love Free Encounters”, [w:] Love and Sex with Robots, red. Adrian David Cheok, Kate Devlin, David Levy. 128-136. London: Springer, 2017.
- Huang Kristin, Chinese engineer ‘marries’ robot after failing to find a human wife. scmp.com.
- Jecker Nancy S. „Nothing to be ashamed of: sex robots for older adults with disabilities” Journal of Medical Ethics, nr 47 (2021): 26-32. doi.org.
- Joshi Shamani, Man Who Married His Sex Doll Opens up About His Marriage, vice.com.
- Klesse Christian, „Polyamory: Intimate practice, identity or sexual orientation?” Sexualities, nr 1-2 (2014): 81-99.
- Levy David, „Why Not Marry a Robot?”, [w:] Love and Sex with Robots, red. Adrian David Cheok, Kate Devlin, David Levy. 3-13. London: Springer, 2017.
- Levy David, Love and Sex with Robots. United States: Harper Perennial, 2007.
- Lloyd Seth, Wired for romance. latimes.com.
- „Man marries goat” captivates millions. telegraph.co.uk.
- Maines Rachel, „Love + Sex With Robots: The Evolution of Human-Robot Relationships (Levy, D.; 2007) [Book Review]” IEEE Technology and Society Magazine, nr 4 (2008): 10-12.
- Mamak Kamil, „Should criminal law protect love relation with robots?” AI & Society (2022): 1-10.
- Mamak Kamil, „Źródła statusu moralnego robotów”, [w:] Blade Runner. O prawach quasi-człowieka, red. Kamil Zaidler. 139-154. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2021.
- Mamak Kamil, Prawo karne przyszłości. Warszawa: Wolters Kluwer, 2017.
- Man in India Marries Dog to Atone for Stoning to Death Mating Canines. foxnews.com.
- Man-Made Women. The Sexual Politics of Sex Dolls and Sex Robots, red. Richardson, Kathleen, Odlind, Charlotta. Cham: Palgrave Macmillan, 2022.
- Miller Alan L., „The Woman Who Married a Horse: Five Ways of Looking at a Chinese Folktale” Asian Folklore Studies, nr 2 (1995): 275-305.
- Mizerski Rafał, „Prawa człowieka a poligamia” Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego, nr 7 (2016): 181-202. polona.pl.
- Motyka Krzysztof, „O nowej teorii prawa naturalnego, małżeństwie i wolności religii. W związku z książką Sherifa Girgisa, Ryana Thomasa Andersona i Roberta Petera George’a Czym jest małżeństwo?” Studia z Prawa Wyznaniowego, t. XXIV (2021): 25-66.
- Nelson Dean, Seven-year-old Indian girls »marry« frogs. telegraph.co.uk.
- Nicholson, Rebecca, The Sex Robots Are Coming review – Who'd have thought they'd have a soft Scottish accent?. theguardian.com.
- Pawliczak Jakub, Zarejestrowany związek partnerski a małżeństwo. Warszawa: Wolters Kluwer, 2014.
- Piskorski Justyn, „Zwierzęta i prawo karne – perspektywa antropologiczna” Humanistyczne Zeszyty Naukowe Prawa Człowieka, nr 18 (2015): 153-162. humanrights.com.pl.
- Ptak Kaja, „Granice racjonalnego prawotwórstwa. Prawo i moralność wobec perwersji seksualnych” Przegląd Prawa Publicznego, nr 12 (2017): 23-33. sip.lex.pl.
- Retto Jesus, Sophia, first citizen robot of the world. Lima: ResearchGate, 2017. researchgate.net.
- Richardson Kathleen, „The asymmetrical »relationship«: parallels between prostitution and the development of sex robots” SIGCAS Computers and Society, nr 3 (2015): 290-293.
- Rymsza Marek, „Małżeństwo nie jest sprawą prywatną” Więź, nr 11-12 (2009): el. wiez.pl.
- Ryznar Margaret, „Robot Love” Seton Hall Law Review, nr 2 (2019): 353-374. ssrn.com.
- Silver Carole G., „Animal Brides and Grooms: Marriage of Person to Animal”, [w:] Archetypes and Motifs in Folklore and Literature, red. Jane Garry i Hasan El-Shamy. 93-101. Armonk-London: M.E.Sharpe, 2005.
- Smyczyński Tadeusz, „Prawa człowieka a prawa rodziny (Watykan, 22-24 X 1998)” Państwo i Prawo, nr 5 (1999).
- Sokołowski Tomasz, „Europejskie prawo rodzinne – pojęcie, zakres, źródła oraz wykładnia” Europejski Przegląd Sądowy, nr 5 (2006): 4-13.
- Sokołowski Tomasz, Prawo rodzinne. Zarys wykładu. Poznań: Ars Boni et Aequi, 2013.
- South Paul, „Fundmentalist Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints v. Wisan” The Urban Lawyer, nr 3 (2011): 912-913.
- Suárez-Ruiz Francisco, Zhou Xian, Pham Quang-Coung, „Can robots assemble an IKEA chair?” Science Robotics, nr 17 (2018): el. doi.org.
- Szczuka Jessica M., Nicole C. Krämer, „Influences on the Intention to Buy a Sex Robot”, [w:] Love and Sex with Robots, red. Adrian David Cheok, Kate Devlin, David Levy. 77-83. London: Springer, 2017.
- Szukalski Piotr, „Rejestrowane związki osób tej samej płci we współczesnej Europie” Dysfunkcje Rodziny. Roczniki Socjologii Rodziny, t. XXI (2011): 169-184. repozytorium.amu.edu.pl.
- Szukalski Piotr, „Rodzina przyszłości w perspektywie demograficznej”, [w:] Nowy ład? Dynamika struktur społecznych we współczesnych społeczeństwach, red. Ewa Rokicka, Jolanta Grotowska-Leder. 411-427. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2013.
- Walter Nicholas J., „You May Kiss the AI: An Analysis of Whether Rationales for Legalizing Some Nontraditional Marriages Also Justify Legalizing Human-Robot Marriage” Jurimetrics, nr 3 (2020): 353-380. proquest.com.
- Yulianto Budi Shidarta, „Philosophy of Information Technology: Sex Robot and Its Ethical Issues”, [w:] Rapid Automation: Concepts, Methodologies, Tools, and Applications, red. Management Association, Information Resources. 1458-1467. Hershey: IGI Global 2019. doi.org.
- Zarejestrowane związki partnerskie. europa.eu.
Referencje
Achenbach Joel, Programmed for Love. washingtonpost.com.
Amuda Yusuff Jelili, Ismaila B. Tijani, „Ethical and Legal Implications of Sex Robot: An Islamic Perspective” OIDA International Journal of Sustainable Development, nr 6 (2012): 19-28. ssrn.com.
Bali Teenager Passes Out Marrying Cow He Had Sex With. jakartaglobe.id.
Bendel Oliver, „Sex Robots from the Perspective of Machine Ethics”, [w:] Love and Sex with Robots, red. Adrian David Cheok, Kate Devlin, David Levy. 17-26. London: Springer, 2017.
British Woman Marries Dolphin. foxnews.com.
Campbell Murray, A. Joseph Hoane Jr., Feng-hsiung Hsu, „Deep Blue” Artificial Intelligence, nr 1-2 (2002): 57-83.
Choi Charles Q., Sex and marriage with robots? It could happen. nbcnews.com.
Coopersmith Jonathan, „Pornography, videotape, and the Internet” IEEE Technology and Society Magazine, nr 1 (2000): 27-34.
Delsol Chantal, Kamienie węgielne. Na czym nam zależy?, przeł. Małgorzata Kowalska. Kraków: Znak, 2018.
Europe’s First Sex Doll Brothel. vice.com.
Gardocki Lech, Prawo karne. Warszawa: C. H. Beck, 2021.
Garlicki Lech, „art. 18.”, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. I, wyd. 2, red. Marek Zubik. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2016, LEX/el.
Garlicki Lech, „Prawo karne jako ultima ratio. Zasada i praktyka jej stosowania”, [w:] Prawo wobec problemów społecznych. Księga Jubileuszowa profesor Eleonory Zielińskiej, red. Barbara Namysłowska-Gabrysiak, Katarzyna Syroka-Marczewska, Anna Walczak-Żochowska. 81-88. Warszawa: C. H. Beck, 2016.
George Robert Peter, Zderzenie ortodoksji. Kryzys prawa, religii i moralności, przeł. Michał J. Czarnecki. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, 2019.
German man 'marries' his dying cat. news.bbc.com.uk.
Girgis Sherif, Ryan Timothy Anderson, Robert Peter George. Czym jest małżeństwo? W obronie związku mężczyzny i kobiety, przeł. Michał Filipczuk. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, 2019.
Girl weds dog to break 'evil spell’. news.bbc.co.uk.
Goldfeder Mark, Yosef Razin, „Robotic Marriage and the Law” Journal of Law and Social Deviance, nr 10 (2015): 137-176. heinonline.org.
Gołaczyński Jacek, Prawo prywatne międzynarodowe. Warszawa: C. H. Beck, 2017.
Hall Lynne, „Sex with Robots for Love Free Encounters”, [w:] Love and Sex with Robots, red. Adrian David Cheok, Kate Devlin, David Levy. 128-136. London: Springer, 2017.
Huang Kristin, Chinese engineer ‘marries’ robot after failing to find a human wife. scmp.com.
Jecker Nancy S. „Nothing to be ashamed of: sex robots for older adults with disabilities” Journal of Medical Ethics, nr 47 (2021): 26-32. doi.org.
Joshi Shamani, Man Who Married His Sex Doll Opens up About His Marriage, vice.com.
Klesse Christian, „Polyamory: Intimate practice, identity or sexual orientation?” Sexualities, nr 1-2 (2014): 81-99.
Levy David, „Why Not Marry a Robot?”, [w:] Love and Sex with Robots, red. Adrian David Cheok, Kate Devlin, David Levy. 3-13. London: Springer, 2017.
Levy David, Love and Sex with Robots. United States: Harper Perennial, 2007.
Lloyd Seth, Wired for romance. latimes.com.
„Man marries goat” captivates millions. telegraph.co.uk.
Maines Rachel, „Love + Sex With Robots: The Evolution of Human-Robot Relationships (Levy, D.; 2007) [Book Review]” IEEE Technology and Society Magazine, nr 4 (2008): 10-12.
Mamak Kamil, „Should criminal law protect love relation with robots?” AI & Society (2022): 1-10.
Mamak Kamil, „Źródła statusu moralnego robotów”, [w:] Blade Runner. O prawach quasi-człowieka, red. Kamil Zaidler. 139-154. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2021.
Mamak Kamil, Prawo karne przyszłości. Warszawa: Wolters Kluwer, 2017.
Man in India Marries Dog to Atone for Stoning to Death Mating Canines. foxnews.com.
Man-Made Women. The Sexual Politics of Sex Dolls and Sex Robots, red. Richardson, Kathleen, Odlind, Charlotta. Cham: Palgrave Macmillan, 2022.
Miller Alan L., „The Woman Who Married a Horse: Five Ways of Looking at a Chinese Folktale” Asian Folklore Studies, nr 2 (1995): 275-305.
Mizerski Rafał, „Prawa człowieka a poligamia” Polski Rocznik Praw Człowieka i Prawa Humanitarnego, nr 7 (2016): 181-202. polona.pl.
Motyka Krzysztof, „O nowej teorii prawa naturalnego, małżeństwie i wolności religii. W związku z książką Sherifa Girgisa, Ryana Thomasa Andersona i Roberta Petera George’a Czym jest małżeństwo?” Studia z Prawa Wyznaniowego, t. XXIV (2021): 25-66.
Nelson Dean, Seven-year-old Indian girls »marry« frogs. telegraph.co.uk.
Nicholson, Rebecca, The Sex Robots Are Coming review – Who'd have thought they'd have a soft Scottish accent?. theguardian.com.
Pawliczak Jakub, Zarejestrowany związek partnerski a małżeństwo. Warszawa: Wolters Kluwer, 2014.
Piskorski Justyn, „Zwierzęta i prawo karne – perspektywa antropologiczna” Humanistyczne Zeszyty Naukowe Prawa Człowieka, nr 18 (2015): 153-162. humanrights.com.pl.
Ptak Kaja, „Granice racjonalnego prawotwórstwa. Prawo i moralność wobec perwersji seksualnych” Przegląd Prawa Publicznego, nr 12 (2017): 23-33. sip.lex.pl.
Retto Jesus, Sophia, first citizen robot of the world. Lima: ResearchGate, 2017. researchgate.net.
Richardson Kathleen, „The asymmetrical »relationship«: parallels between prostitution and the development of sex robots” SIGCAS Computers and Society, nr 3 (2015): 290-293.
Rymsza Marek, „Małżeństwo nie jest sprawą prywatną” Więź, nr 11-12 (2009): el. wiez.pl.
Ryznar Margaret, „Robot Love” Seton Hall Law Review, nr 2 (2019): 353-374. ssrn.com.
Silver Carole G., „Animal Brides and Grooms: Marriage of Person to Animal”, [w:] Archetypes and Motifs in Folklore and Literature, red. Jane Garry i Hasan El-Shamy. 93-101. Armonk-London: M.E.Sharpe, 2005.
Smyczyński Tadeusz, „Prawa człowieka a prawa rodziny (Watykan, 22-24 X 1998)” Państwo i Prawo, nr 5 (1999).
Sokołowski Tomasz, „Europejskie prawo rodzinne – pojęcie, zakres, źródła oraz wykładnia” Europejski Przegląd Sądowy, nr 5 (2006): 4-13.
Sokołowski Tomasz, Prawo rodzinne. Zarys wykładu. Poznań: Ars Boni et Aequi, 2013.
South Paul, „Fundmentalist Church of Jesus Christ of Latter-Day Saints v. Wisan” The Urban Lawyer, nr 3 (2011): 912-913.
Suárez-Ruiz Francisco, Zhou Xian, Pham Quang-Coung, „Can robots assemble an IKEA chair?” Science Robotics, nr 17 (2018): el. doi.org.
Szczuka Jessica M., Nicole C. Krämer, „Influences on the Intention to Buy a Sex Robot”, [w:] Love and Sex with Robots, red. Adrian David Cheok, Kate Devlin, David Levy. 77-83. London: Springer, 2017.
Szukalski Piotr, „Rejestrowane związki osób tej samej płci we współczesnej Europie” Dysfunkcje Rodziny. Roczniki Socjologii Rodziny, t. XXI (2011): 169-184. repozytorium.amu.edu.pl.
Szukalski Piotr, „Rodzina przyszłości w perspektywie demograficznej”, [w:] Nowy ład? Dynamika struktur społecznych we współczesnych społeczeństwach, red. Ewa Rokicka, Jolanta Grotowska-Leder. 411-427. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2013.
Walter Nicholas J., „You May Kiss the AI: An Analysis of Whether Rationales for Legalizing Some Nontraditional Marriages Also Justify Legalizing Human-Robot Marriage” Jurimetrics, nr 3 (2020): 353-380. proquest.com.
Yulianto Budi Shidarta, „Philosophy of Information Technology: Sex Robot and Its Ethical Issues”, [w:] Rapid Automation: Concepts, Methodologies, Tools, and Applications, red. Management Association, Information Resources. 1458-1467. Hershey: IGI Global 2019. doi.org.
Zarejestrowane związki partnerskie. europa.eu.